Goryczka krzyżowa wyrasta do 40 cm. Liście odziomkowe, szeroko-lancetowate ułożone naprzeciwlegle tworzą rozetę. Łodygi często fioletowo nabiegłe, podnoszące się, są gęsto ulistnione. Małe, dzwonkowate, ciemnoniebieskie lub fioletowe - niebieskie kwiaty wyrastają po kilka w kątach górnych liści i na wierzchołkach pędów. Rozwijają się od lipca do września. Gentiana cruciata w stosunku do innych goryczek jest rośliną mało wymagającą. Dobrze rośnie na przeciętnej, umiarkowanie wilgotnej, przepuszczalnej glebie, w miejscu słonecznym lub lekko ocienionym. Nadaje się do wysadzania w ogrodach naturalistycznych, na obrzeżach drzew i krzewów, w ogródkach skalnych i na rabatach.